Verlies en Rouw bij kinderen

Iedereen maakt ingrijpende verliezen mee: niet alleen door de dood maar ook door het leven.

Bijvoorbeeld verlies van werk, van een huwelijk, van een vriend of vriendin of van gezondheid, zijn vaak aangrijpende gebeurtenissen. Eén van de ingrijpendste verliezen waarvoor een mens zich geplaatst ziet is het verlies van een dierbare door een overlijden. Rouw omvat een reeks van reacties en gevoelens die kunnen optreden na een verlies. Rouw wordt opgevat als de verwerking van dat verlies

Zonder rouwen kunnen we niet goed verder.

Een stervend kind of een stervende jongere schokt en breekt ons wereldbeeld. Als het gaat om ouders die een gezin achterlaten, is er naast de eigen angst, pijn en verdriet, ook de bodemloze rouw van de kinderen die weten dat papa of mama er binnenkort niet meer is. Er ligt veel op het hart van stervenden en hun naasten. Hoe ga je hiermee om? Hulp bij het leven vlak voor het sterven. Dat heet stervensbegeleiding.

Veerkracht biedt deze begeleiding voor kinderen en hun omgeving.

Leren van verdriet is leren over liefde!

 

Rouwreacties van kinderen komen soms pas enkele weken of maanden na het verlies. Omdat kinderen voor hun verzorging afhankelijk zijn van hun omgeving is het belangrijk dat er in ieder geval veiligheid en continuïteit aanwezig is. Soms ook laten kinderen hun verdriet niet zien om niet voor "klein" aangezien te worden of om bijv. de ouders te beschermen.

Gevoelens van plezier en verdriet kunnen elkaar snel afwisselen. Dit betekent niet dat zij niet geraakt zijn door het verlies. Kinderen vanaf ongeveer zes jaar gaan meer begrijpen over onomkeerbaarheid. Dit kan angst oproepen omdat ze nog moeilijk kunnen bevatten wat dat inhoudt. Ook schuldgevoelens kunnen optreden ("Als ik toen niet boos geworden was, dan......"). Doordat ze deze gevoelens niet altijd voor zichzelf of voor de omgeving willen erkennen, of niet weten hoe ze te uiten, kunnen gedragsproblemen ontstaan. Ook kunnen ze worden vertaald in slecht slapen, slecht eten of gezondheidsklachten.

Rouw bij jongeren vanaf 12 jaar
Jongeren zijn zich aan het ontwikkelen tot volwassen persoonlijkheden. Een jongere rouwt met het bewustzijn van een adolescent. De reacties worden daarom niet altijd begrepen door volwassenen; het verband met het verlies is niet altijd duidelijk. Omdat je na een verlies kwetsbaarder bent, is het niet gemakkelijk om over gevoelens te praten. Bovendien zullen maar weinig leeftijdgenoten deze gevoelens uit ervaring kunnen herkennen.

Reacties die bij de rouwende adolescent kunnen horen zijn:

• ontreddering, opstandigheid, terugtrekken in zichzelf, niet accepteren van enige bemoeienis
• spijbelen, risicovol gedrag (het uitdagen van de dood), drugsgebruik enzovoort
• bij verlies van een van de ouders krijgen of nemen jongeren soms teveel verantwoordelijkheid in het gezin

Het is van belang dat jongeren de ruimte krijgen te rouwen zoals zij dat zelf willen. Zij kunnen een grote verbondenheid ervaren met diegenen die hen die gelegenheid bieden. Het is goed om jongeren te stimuleren hun verdriet te delen met anderen, met name met hun vrienden en vriendinnen.

Verlies is onlosmakelijk verbonden met het leven ...
Bij verlies wordt de natuurlijke veerkracht die kinderen en jongeren hebben danig op de proef gesteld. Zeker wanneer het ene verlies het andere opvolgt. Ouders gaan scheiden waardoor er verhuisd moet worden, een deel van de familie keert zich van het gezin af. Vader overlijdt plotseling, er komt minder geld binnen en moeder raakt door de gebeurtenissen in een depressie. Enerzijds zijn jonge mensen kwetsbaar en kunnen ze diep geraakt worden door een afscheid, anderzijds is er vaak bewondering voor hun veerkracht.

Rouw is de prijs die wij betalen voor onze liefde voor en verbondenheid met een ander mens. Het zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille.

Wilt u meer weten over verlies- en rouwbegeleiding,
neem dan gerust contact met mij op.

Stervensbegeleiding wat is dat? Wanneer je als kind of jongere weet dat je dood zult gaan, dan sta je plotseling in een onbegrijpelijke wereld van diep verdriet, woede, angst en pijn. Omdat je ziet dat je ouders het zo moeilijk hebben met jouw naderende sterven. Of omdat je zelf nog niet kunt geloven dat jouw leven werkelijk zal stoppen. Deze gevoelens hebben te maken met liefde en houden van. Omdat je zoveel van iemand houdt, doet het zeer om afscheid te nemen. En dat besef is er nu ineens, want leren over verdriet is leren over liefde.

Vreemd genoeg, gaat er vaak ook een wereld van geluk, ontroering en blijdschap voor je open. Je merkt bijvoorbeeld dat je, door alle ellende heen, ook nog de slappe lach kunt krijgen om een grap. Of omdat je merkt dat je opeens een heel intens gevoel van liefde hebt voor je broer of je tante. Of omdat je zo blij kunt worden omdat er een mooie tekening voor je is gemaakt. Of omdat je zo’n prachtig gesprek met je opa hebt gehad. De diepe gevoelens kunnen soms ook volledig tegen elkaar in gaan, tegenstrijdig zijn. Hoe het ook gaat, het kan heel heftig en verwarrend zijn. En bij al die heftigheid kan je soms hulp goed gebruiken. Iemand met wie je openhartig kunnen praten, waar je jouw gedachten en klachten mee kunt delen. Hulp bij het leven vlak voor het sterven. Dat heet stervensbegeleiding.

Een kind leeft en beleeft met al zijn of haar zintuigen. Wil zich uiten en ontwikkelen zolang en goed als het maar kan. Ik wil uw kind helpen zijn of haar aangeboren wijsheid en kracht te ontdekken en in te zetten waar het nodig is.

Irma Kops is opgeleid bij NIS stervensbegeleiding

 

De Kidsclub. Iedere tweede woensdag van de maand ben ik er voor kinderen van 6-12 jaar in het Inloophuis. Tijdens deze middag ontmoet je andere kinderen die zelf of in hun omgeving te maken hebben met kanker. Het is fijn om te merken dat je niet alleen bent. Tijdens deze middag staat gezelligheid voorop en doen we allerlei ontspannende en creatieve activiteiten. We starten in een kring met een verhaal of kort gesprekje, daarna gaan we schilderen, dansen, koekjes bakken, luisteren naar een verhalenverteller of toneelspelen. Iedere kidsclub is weer anders. Er zijn veel creatieve materialen, spelletjes en verkleedkleren aanwezig. En je mag altijd een vriendje of vriendinnetje meenemen! De kidsclub is iedere tweede woensdag van de maand van 13.30 tot 15.45 uur.

Meer informatie over lotgenotengroepen voor kinderen bij Inloophuis Haaglanden

Training voor ouders, leerkrachten (in opleiding) en Maatschappelijk Werk.
Deze training kan als studiedag ingezet worden.

Aanbod komen de volgende thema’s:

• Rouwtaken bij verlies en scheiding
• Gezond of vastgelopen rouw
• Rouw in een samenleving met verschillende culturen
• Verliesverwerking Spelenderwijs
• Verliesverwerking Creatief
• Rouw in de klas
• Gedenkplek
• Bezinning
• Communicatie